«АЛАМ» — 1 йис

Ингье, играми кIелдайди, «Алам”дин са йис хьана. Са йис чIаварганда акьван яргъи вахт  туштIани, цIийиз акъатзавай прессадин орган паталди вили къадай период я. Им гьакIни кьулухъ вил экъуьрна, авур крариз цIийи призмадай килигдай чIав я. Ша, санал килигдани?
Авайвал лугьун, «Алам» хьтин са журнал лезги прессадиз атун, девирди фаданлай тIалабзавай са кар тир лагьайтIа, чун ягъал жеч. XXI виш йис хьанватIани, чун гьелени цIуру советрин журналистикадин «тIамбурадай» акъатиз тежезвай газет-журналар кIелуниз мажбур тир. КIелдайбуру, цIийи форматдин, цIийи тематикадин журнал чIехи хвешивилив кьабулна. Редакциядин электрон адресдиз къвезвай чарари, интернетдин чинра физвай ихтилатри, гьакIни хийир -шийирра расал жезвай инсанрин кьатIунри и кар  тестикьзава. «Алам”ди лезги прессадиз, йисаралди ам  кьунвай муркар цIурдай чимивал гъана. Демократиядин принципраллаз тешкил хьанвай журналдин редколлегияди девирдин тIалабунар, тематикадин гегьеншвал, фикирдин плюрализм приоритетар хьиз кьуналди, журнал халкьдин арадиз акъудунин цIийи методарни кардик кутуна.
«Алам”дивай эхиримжи йисара чап жедай трибуна авачир ксар санал кIватна, абурун чирвилерикай, дуьня кьатIунрикай, алакьунрикай, хайи култура, тарих ва литература паталди менфят къачуз алакьна. Са куьруь чIавуз цIудралди цIийи кирам (автор) «Алам”дин экуьнал кIватI хьуни чун дуьз рекье авайвиликай хабар гузвачни?

Алатай са йисуз чна културадин журнал хьиз  лезги музыка вилик тухунин рекье вири манидарар акатзавай конкурс туькIуьрна. Халкьди активдаказ иштиракна, гъалибар арадал акъудна. И конкурсдин ван республикадилай къерехдизни акъатна. Журналдизни гъалибриз Москвада  алай йисан Яран сувариз талукьарнавай концертдиз эверунини им къалурзава. Гъалибрин иштиракдалди Бакуда кьиле фейи «Лира-2013» концерт лагьайтIа, килигдайбурун лап рикIивай хьана. Дуьз я, са бязибур  чи эверун кьабулна концертдиз атанач. Республикадин са бязи печатдин органри  ихьтин чIехи културадин вакъиадикай са цIар кьванни ганач! Амма гьакI ятIани, концертдин видео, интернетдин сайтара эхиримжи чIавара пара килигзавай роликрикай садаз элкъвена. Чи планра мадни хайи културадиз талукь жуьреба крар авачиз туш.
«Алам”ди Бакуда сад лагьай сефер яз эдебиятдин кIватIал арадиз гъана. 20 йисалай пара тир чаз и сферада са ичIивал авай. КцIаравай «РикIин гаф» эдеби кIватIалдилай кьулухъ,  кхьиз авалнавай жегьилрин гъиликай кьуна, абуруз меслятар гудай са дернег кьванни чаз авачир. Иньгье, «Марвар» тIвар алай литературадин кIватIал вацра садра кIватI жезва, ина лезги эдебиятдикай, адан проблемайрикай, кхьинин метрикадикай физвай ихтилатар пара мас авайбур жезва. Дуьз я,  инизни чна эвер гайи тежриба авай кхьирагрикай татайбур, дернегдикай ягьанатайбурни хьана. Яраб вучиз бязибуру лезги  литература  тек са  чпин кхьинар хьиз кьазватIа? Чун и дуьняда эбеди я жал? Бес чалай кьулухъ гьикI хьурай? Къе тежриба авай кхьирагди» тек са зун я авайди,  залай гъейри кас авач» хьтин  такабурдив вичин чирвал жегьил кхьирагриз гузвачтIа, чи  литературадин эхир гьикI хьурай? Я стхаяр им яни чи патриотвал, им яни чи гугрум-пахърахъзавай  ватанпересвал?!
Чахъ синихар кутазвай, журналдикай ягьанатзавайбурни хьана и са йисан къене. Са шумудра лагьанай чна, мадни тикрарзава: кIвалах авай чкада татугайвилерни жеда. Чна абур авач  лугьузвач! Эхь, журналдин мана-метлеб хкажунин рекье чун критикадиз яб гуз гьар са чIавуз гьазур я. Амма са бязи играмибурун «Ихьтин орфографиядин гъалатIар галаз журнал акъудмир, фад агала» логикадин гъавурда чун акьазвач. Журнал кIевин гъалатIар арадай акъадун паталди  виридалайни дуьз рехъ яни? Винидихъ лагьайвал, «Алам» сад-кьве касдин ваъ, вири халкьдинди я, и халкьдин гьар са векилдизни чна адан чинра шегьре рехъ ганва , мадни гуда!
Инал са затIни къейд тавуна жедач. «Алам» лезги прессадиз са гьидаз ятIани конкурент хьизни атанач, чна виридаз гъил яргъи авуна. Чна бязибуру хьиз «Тек чун я патриотар, тек чун я халкьдин паталди алахъзавайбур» девиздалди болшевизмни  къалурнач, «Ромадин Пападилайни пара католик жез» кан  хьанач, тек вичиз махсус тир жигъир  кьуна фена, физва, мадни фида…
Эхь, куьрелди, чавай са йисан къене халкьдин култура  вилик тухунин рекье пара-тIимил талгьана бязи крар кьилиз акъудиз хьана. Нетижа акъудун, чIанадаз чIана, хъсандаз хъсан лугьун  ви гъиле ава, играми кIелдайди. Чна  «Алам» яз гьар са чIавуз куьн кIелдайбурувай чаз  даях хьун вилив хуьзва…

“АЛАМ”

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *