Гьар са халкьдин бине яз вичин адетар авайвал чи халкьдизни межлисдик, мярекадик алакъада авай чIехи бубарилай амукьнавай адетар ава. Гьабурукай садни мехъер къилe тухун я. Чи халкьдин дамах тир мехъер, мехъерик кIелзавай “Перизада”, тухузвай паяр, пешкешар, дем ва маса адатрикай гзаф чкарал кхьенва. Анжах мехъерилай ахпа свас ва чам чиниз акъудунин адет парабуруз чидач. Свас чиниз акъудунин адет чи хуьрера жуьреба-жуьре я. Гьабурукай садакайни за квез са къадар малумат гун.
ЧIехибурун рахунрай цIийи свас кIвалик акахьрай лугьуз пуд йикъалай кIвалин чIехибурун чиниз акъудда. Гьада пуд лагьай юкъуз экуьнехъ кIвале вуж аватIа чирна вичин жегьизрикай шал, бишме, гуьлуьтар, хранвай гуьлуьтар гьабуруз гьардаз са синидал пай туна, гьа синини гваз чIехибур авай кIвализ къведа. Виридаз салам лагьана, гъилевай паяр пайда ахпа гьа синидал алаз виридаз чай гана канзавайди я. Гьа и вахтунда кIвале авай апай я яран дидеди ва маса мугьманрини гьарда са затI къачуда лагьана гаф гуда. Хуьрера сада свасан тIварцел са кал къачуда лагьана, муькIуьда са хеб туквада лагьана, са масада свасаз иер пек къачуда лагьана гаф гудай адет ава.
КIвалин чIехибуруз чай гайидалай кьулухъ, яран ваха, тахьайтIа кьелидди свас яд гъиз булахдал тхуз гьазурда. Сваса вичиз авай виридалай иер булуша ва кьилел лацу шал алукьна гьакIни гъанвай вири къизиляр ктуна, вичин бубадин кIвалей гъайи цIийи кварни гваз кIвалей акъатда.
И кар чидай хуьруьн жемят, жаван рушар ва сусар булахдал свасаз килигиз кIват жеда.
Свас кIвалей акъуддай вахтунда яран ваха: чпив ширин паяр къадай. Булахдал физвай рекъе гьим гьалтайтIа гьадаз «чна къе свас булахдал акъудзава» лагьана ширин пай гудай, пай къачурди къуьзуьд тиртIа «квез свас мубаракрай, кIвач кьезил свас хьурай, уьмуьр яд хьиз михьи хьуй, начагъвилерни гьа цихъ галаз фий» лугьудай.
Гьа икIа свасни яран вах атана булахдал агакьайла, яран ваха вичив гвай паяр булахдал алай дишегьлийриз, жаван рушариз, бицекриз пайна свасан гъиле авай квар булахдин цив ацIурна, чир-течир хъсан гафарни лагьана свасав гудай. Инал кIватI хьанвай жемятри свасаз килигдай, чпи-чпиз япарал кушкушар ийиз свасал алай пекерикай рахадай.
Гьа и вахтунда булахдал са кьуьзуь паб къвез хьайитIа сваса вичин къуьне авай квар авудна, кьуьзуьдан квар ацурна гьадав вугудай. Има цIийи сваса чIехибуруз гуьрмет къалурин паталди тир.
Булахдилай яд ацIурайдалай къулухъ свасни яран вах кIвализ рекъе гьат хъийидай.
Гьа и йикъалай кьулухъ свас гьар экуьнехъ кварни гваз вич булахдал атайтIа жеда.
Элнара Ризванова