Сифте кам вегьизвайдаз, цIийи жигъир ахъайзавайдаз гьамиша четин я. Има игитвилиз барабар я. Лезги манидиз цIийи ял, нефес гъун, адак цIийи хел ктун-им анжах кьегьалдин рикI квай касдин кIвалах я. Вири физвай шегьре рекъяй ваъ, чпи хкягънавай, чпин рикIин эвердиз яб гана, гьа рекъяй физвай и инсанрик гзаф кьуват, вар квай руьгьни жеда. Абурун руьгьдин кьуватдин вилик гьакI ягъанатиз хъуьрезвайбурувай са затIни ийиз жедач. Абур   ажуз я. И мукьвара зун гьа ихьтин са касдал дуьшуьш хьана. Зи стха мехъеррихъ гармон ягъазвай музыкант тирвиляй чи кIвализ жуьреба-жуьре музыкантар мугьман жеда. Дуьз лагьайтIа, вири гьа са жуьрединбур: эстрададин музыкадикай хуш текъвезвайбур. (Абуру гзаф чIехи са затI квадарзава заз чиз. Милли музыкадин къене гьахьна уьмуьрдив сад и «къефесда» ацукьун, цIийи са затI кьабул тийин…

Музыкадин дуьня тек са жуван мани ва макьамрикай, мугъаматрикай, мейханайрикай… ибарат туш кьван! И дуьня Каинат хьиз генг ва зенгин я. Эстрададин музыка лагьайтIа, ам тамам са галактика я, ина гьихьтин гъетер, гьихьтин тIварар, гьихьтин иер мелодия ва манияр ава.) Амма и тилитда чиниз атанвай касди зун мягьтеларнай. Садлагьай сефер тир хьи зал эстрададин манидикай рикI алаз рахазвай, хуш къвезвай музыкант гьалтнавай. Ада зи стха са тIимил туьнбуьгьзавай, эстрададиз акьванни мейл авач лугьуз. И туьнбуьгьни лап зи рикIяй тир! И кас гуьндуьзкIелеви композитор, «Шагьдагъ» ВИА-дин регьбер Видади Зуьлфикъаров тир. Са тIимил ихтилатдилай кьулухъ Видадиди зарафатдив:
— Чакайни кхьихь тIун газетдиз! -лагьана, -Лезгийрихъ сад лагьай ВИА чи «Шагьдагъ» я эхир!
— Кхьида ман, -жаваб гана за. Ахпа ам хъфейдалай кьулухъ ацукьна фикирдамаз за кьатIана хьи, тек «Шагьдагъ»дикай ваъ, зи рикIевай са мураддикайни кхьида. И мурадди цIийи кьилелай зи рикIе цуьк хъувунвай.
Лугьумир хьи, лезги чилел кьегьалар амач. Авазва. И йикъара асул лезги руьгь квай са кьегьалдихъ галаз таниш хьана зун. Лезги мани чи мехъерррик хкай кьегьалдихъ галаз.

Гатфар хкай чубарук 

Са тIимил яргъалай авалда за.
Алатай асирдин 70-йисар… Кьулан вацIун и пата лезги манидин ван къвезмач, кис хьанва. Гьардан чи бадейри кIентI хъучуниз-хъучуниз чпи-чпиз лирлиярзава: «Ша, Имирбег, ша…», «Аман бала Суна чан…»Амма чна гьяззавач. Гагь-гагь Магьачкъаладин радиодай Рагьимат Гьажиевади лугьузвай иер лезги манидин ван и патазни къвез акъатзава. Чна япалагъзавач. Чна маса манийрик яб акалзава. Жуван манийрилай гъейри виридан. Урус, мугъул, гьинд, дуьнядин эстрада… Чи демера жуван гьич са макьамни ягъазмач. Гьич «Лезгинкани». «Гьопстоп ягъ!» Чна къуншийрин макьамрал кьуьлерзава. Налугьуди, чи руьгь дав хьанвай, мез кьунвай, лезги манидал атайла чун биши тир…
Гьа икI, 1984-йисалди чна лезги мани чи гуьгьуьлдив, чи мелеривни мехъеррив агуднач. Анжах гьа йисалай чи руьгьдин дав ахъа жез авална. Вуч хьанвай а йисуз? И йисуз гуьндуьзкIелеви жегьил композитор Видади Зуьлфикъарова лезги музыкада икьван чIавалди садан акьулдизни татай са кар авунвай: лезгийрин садлагьай ВИА туькIуьрнавай!(инал Джон Леннона авунвай революция рикIел хуьквезва лап!) Са тIимил чIавалай цIийи стилда лезги мани ва макьамар тамамарзавай и ансамблдин суракь гьар саниз чкIанай. И цIийивал чи халкьди хушвиливди кьабулнай. «Шагьдагъ» себеб яз чи хуьрера, КцIара гьикьван ВИА-яр арадиз атана. Гьикьван цIийи талантар дуьздал акъатна, чи композиторри гьикьван цIийи манияр кхьена! «Шагьдагъди» са азим ксарин- шаиррин, композиторррин, музыкантрин руьгьдихъ лувар кутуна, хъсан карни ам я хьи, чи халкьдихъ дем кутадай адет авай. Къе чи демер чи халкьдин вичин музыкантриз, цIийи манийриз, манидарриз къимет гудай конкурсни я, хит-парадни, дискотекани. Са гафуналди, лезги музыка, лезги мани чи мехъеррик лув гана хтун хъувунва, къенин юкъуз чи демер лезги манидалди кьиле тухузва. ЦIийи несилдиз лезги мани макьам  канзава. И кар гьелбетта, ВИА-рин, сифте нубатда лезги эстрададин чубарук тир «Шагьдагъ» ансамблдин, адан регьбер В. Зуьлфуькъарован зегьмет я.
Гила зун зи мураддикай рахада.

Афродитадин аял ва зи мурад

Гьа 70-йисара дуьнядин эстрададин цава вичиз тай авачир са гъед куькIвенай. Ада композитор Влавианосахъ галаз грекрин къадим, верцIи мелодияяр акьван иер, кьакьан дережада аранжировка авуна чинал акъуднай хьи, вири дуьня са легьзеда  и ванцин, и манийрин иервилел гьейран хьанай. Налугьуди, къадим грекрин риваятравай, чпин сирквай ванцив инсанар рекъивай ийизвай сиренрикай сад, гьикI ятIани ХХ асирдиз атана акъатнавай. Ада са легьзеда чпин халкьдин къадим мелодияяр вири дуьнядиз машгьурнай. Ихьтин кар анжах вичин халкьдин къадим, гуьзел риваятрал, ажайиб тарихдал, културадал алим хьиз ашукь, алимдиз хьиз дериндай чизвай са касдивай ийиз жедай. Мадни мягьтел жедай кар ам тир хьи, и манияр лугьурла и «алимдин», Орфеяз ухшар касдин  24 йис тир! Гьелбетта, ам Демис Руссос тир. «Афродитадин аял». Дуьнядин эстрадада къенин йикъалди садавайни тикрар хъийиз тахьанвай са кьиса, са риваят, са вакъиа я Демис Руссос.И иер ванцел ашукь хьайи йикъалай, шумуд йисар вилик зи рикIе са мурад куькIвенай: чахъни ихьтин ван квай, чIехи талант авай са кас хьанайтIа! Чи халкьдин иер маниярни и тегьерда аранжировка авуна лугьудай, дуьнядиз машгьурдай са кас. Вучиз лагьайтIа, Демисан манийрик яб акалдамаз заз аквазвай хьи, грекрин мелодияяр лезги халкьдин, Къафкъаздин халкьарин мелодияйриз мукьва ва ухшар я. Налугьуди и манияр чна гьанай гваз атанвайбур я, яни грекри инай гваз фенвайбур я са мус ятIа…Гила лугьун мумкин я, чун сандиз тIимил халкь я, ваз канда лугьуз  ахьтин ВИА, Демис  хьтин «Афродитадин аял» гьинай гъин чна? Лугьун хьи, чIехи талантар, феноменар халкьдин тIимил-пара хьунилай аслу туш. Грекар сандиз ингилисрилай, урусрилай, французрилай, немецрилай… тIимил я. Амма абуруз садазни Демис Руссос авач. Анжах грекар и чIехи халкьарилай чпин къадим тарих ва културадалди вилик ква. Демис хьтин феноменни гьадахъди я.Чи халкьдин тарих грекриндалайни къадим ва дигайди я, чи халкьдин маниярни макьамар акьван иер я хьи, чи тек са «Лезгинка» акьван  ажаиб макьам я хьи, ам куьтягь тежедай  са серветдив гекъигиз жеда. Эгер «Лезгинка» Демисан гъиле хьанайтIа а чIавуз, низ чида… Гьавиляй заз лап кьве кIвач са чапатIда туна чи ВИА-риз эвер гуз канзава: ша, чна чи сифте чубарук «Шагьдагъдин» 30-йисан юбилей конкурсдив къейд ийин. Конкурсдиз гьар са ВИА-ди са халкьдин мани аранжировка авуна яб гузвайбурун ихтиярдиз гурай. Лап хъсан аранжировка, лап хъсан лугьун, хъсан мани жюриди хкягърай ва приз гурай.
Зи эвердиз гьай гудайбур жедатIа?

Римма СЕЙЛИ