Гьуьрметлу дустар, куь вилик акъуднавай и гъвечIи кхьинар машгьур композитор, Дагустандинни Азербайжандин халкьдин артистар лагьай чIехи тIварариз лайих хьанвай, рагьметлу Ибрагьимова Эльза Имамуддинан рушаз талукьарзава за. Эхь, Эльза рагьметдиз фена. Ам чи арада амач. Амма ада яратмишна кьве халкьдиз тунвай жавагьирар рекьидач. Эльзадин чIехи буба цIекIуьд лагьай асирдин кьудкъад лагьай йисара Бакудиз атайди чир хьайила ахцегьвияр лап дегьзаманрилай бакувияр хьайидини кьатIизва за. Вич халисан бакуви хьанатIани Эльза 1938 лагьай йисан цIуд лагьай январдиз Азербайжандин Гьажикъабул шегьерда дидедиз хьанва. Вучиз лагьайтIа адан бубади республикадин ракьун рекьин и шегьерда авай станцияда кIвалахзавай. Вичин уьмуьр ракьун рекьерал кIвалахуниз бахшай Имамуддин дяведин йисара Ирандин ракьун рекьерал хьайдини Эльзадин дидеди лагьанай заз. Гила ракьун рекьер туна музыкадал къвен чун. Музыкадин мектеб, ахпа Асеф Зейналлидин тIварунихъ галай техникум куьтягьай жегьил руш 1958 лагьай йисуз Уьзейир Гьажибегован тIварунихъ галай консерваториядиз гьахьзава. ТIвар-ван авай композитор Къара Къараеван синифда авай руша гьа кIелзавай йисара кхьизвай манияр машгьур артистар тир Рашид Бейбутова, Шевкет Аликберовади, Флора Керимовади, Ялчин Риазазадеди, Акиф Исламзадеди ва масадбуруни лугьузвай. Эльзади манийрихъ галаз сад хьиз музыкадин чIехи эсерарни кхьизвай. Заз и зи гъвечи макъалада адан чIехи эсеррикай фортепионадизни оркестрдиз, скрипкадизни оркестрдиз кхьенвай концертрин, симфоник поэмайрин, прелюдайрин, сонатарин тIварар кьаз кIанзава. За винидихъ лагьай чIехи эсерризни машгьур пешекарри хъсан къиметар ганвайдини къейдзава за. Вичин манияр халкьдин арада сейли хьайи чи лезги руш рагъ экъечIдай патан уьлквейра сифте яз опера кхьей дишегьли я.
Ада кхьей «Имам Шамиль», «Кузвай лайлаяр», «Афат» операйрикай «Кузвай лайлаяр» опера сегьнеда эцигун патал гьеле 1990 лагьай йисуз Жагьангир Жагьангирова, Фирудин Мегьдиева, Баба Мирзоева, Флора Керимовади саки къанницIуд машгьур культурадин векилри министерстводиз чар кхьенай кьван. Амма къени арадал атай затI тахьайди аквазва чаз. Заз вич хъсан чидай журналист, писатель Этибар СтIурвиди Амил Мамедова Эльзадин «Эй Вэтен» мани лугьудайла вич са концертда хьайидакай кхьизва. Этибара и концертда авай республикадин президент Гьайдар Алиева Амилаз эвер гана манидикай хуш атайди ва пара кьван сагърай лагьайдини къейдзава. Коцервотория кутягьайла Эльзадиз Махъачкъаладиз атун теклифна, кIвални ганай. Эльзади музучилищда кIвалах башламишна. А чIавуз ам зи къунши тир. Зазни кьве йис адлай вилик Кированни Гагаринан куьчейрин пипIелай кьве кIвалин секция ганвай. Яни, закайни дамахар гвай халис шегьер эгьли хьанвай. Эльза ханумаз ганвай кIвалеринни зун авай кIвалерин арада авайди са аялрин бахча тир. Эльзадихъ вичихъ галаз зун радиокомитетда таниш хьана, суьгьбетар авурди тир. Адан диде лагьайтIа чи кIвализ атана зи юлдашдихъ галазни таниш хьанай. Заз Эльзадин халу, тIвар ван авай духтур Вагьид Вагьабовни чидай. Гьелбетда ам чир хьунин «тахсир кар» себеб зи дуст, Шагь Эмир Мурадов тир. Вагьид духтурди Шагьэмираз “Лезгинка” ресторандиз теклифайла зи дустуни зунни галаз фенай. АкI хьайила гьеле Эльзадихъни адан дидедихъ галаз таниш жедалди Вагьид духтур чир хьуни абурун вилик зун вине тунвай. Захъ галаз мукьвадав хьиз рахазвай. Абурун рахунрай, акунрай ина яргъалди акъвазиз кIан тийидайди кьатIанвай за. ГьакI хьунни авуна Эльзади Махачкъалада яргъалди кIвалахнач. Ам Бакудиз хъфена. Залай алакьай са хъсан кIвалах Эльза ханумахъни лезгийрин билбил Рагьимат Гьажиевадихъ галаз санал суьгьбет авун хьана. Рагьимат Гьажиевади Эльзадиз чпин хизан Бакуда авай йисара вич рагьметлу композитор Уьзейир Гьажибеговахъ, адан вахарихъ, саки вири хизандихъ галаз таниш хьуникай, вичи адаз лезги халкьдин манияр лугьуникай яргъалди суьгьбетарнай. Гьа арада Рагьимат ваха Эльзадизни халкьдин манийрикай бендер лугуьудай. Эльза ханумазни халкьдин авазрикай мукьувай хабар авайди малум жезвай. Гьа чIавуз Эльзади «Дагустандиз ша», «Чи духтур» ва «Яйлух» хьтин манияр кхьенай. Гуьгъуьнай лентиниз къачур а манияр гилани радиодин фондуна амазма. Эльзадин дидедихъ ва вичихъ галаз таниш хьайидилай са шумуд йис алатайла зун анжах Эльзадин яратмишунариз талукь передача гьазурун патал Бакудиз фенай. Бакуда зун абрун кIвале хьана Эльзадин диде Сона халади заз аш гьазурнай. ТахьайтIани хъсан хуьрекар ийидай Вагьидан ваха Бакуда мадни тIямлу тIуьн гьазурнавай. Бакуда зун Азербайжандин телевиденядинни радиодин комитетдиз, Сейид Руьстемован тIварунихъ галай халкьдин алатрин оркестрдихъ яб акализ кIанз фейила, зи рикI алай композитор Гьажи Ханмамедовахъ галаз таниш хьанай. Гьажи Ханмамедован манийрихъ яб акалуникай зун галатдач. Гьа ихьтин хъсан манийрин автордихъ галаз суьгьбетдайла хъсан акунар авай са жегьил дишегьли чаз мукьва хьана. Зун Махачкъаладай атанвайди чир хьайила ада Гьажи муалимдивай ихтияр къачуна, захъ галаз таниш хьана, вични Махачкъалада яшамиш хьана ана кIелайдакай лагьанай. Гуьгъуьнай ам Дагъустандин чIехид хьайи Азиз Алиеван руш Гуьлара Алиева тирди чир хьанай заз. А гуьзел дишегьлиди, халкьдин музыкадин алатрин оркестрда кIвалахзавай, ахпа ам бедбахтвилик акатна рагьметдиз фейиди ван хьайила дериндай гьайиф чIугунай за. Рагьмет хьурай вичиз. Зи кхьинар Эльза Ибрагьимовадикай тирвиляй заз Гьажи Ханмамедовани адан музыкадин тарифайди ва а тарифунихъ талант авай музыкант Гуьлара Алиевадини къуьн кутурди къейдиз кIанзава. Композиторрин Союзда, исятда зи яшара авай эгьли са касди, композиторрин Союздин секретарь Рамазан Халилова заз са Эдьзадин ваъ, адан бубадин, вири хизандин тарифарнай. Заз Эльзадин вах Лейла ханум, стха Чингизни чида. 2012 лагьай йисан I4 майдиз Бакуда Сарабскидин тIварунихъ галай театрдин залда зи 80 йис тамам хьуниз талукьарнавай марекатдиз Эльзадин кефияр авач лугьуз са къужах цуькверни гваз адан стха Чингиз атанвай. Ада заз Эльзадлай чими саламар гъанвай. Гьелбетда им зи рикIелай тефидай вакъиа яз гилани рикIел хуьзва за ва идлай кьулухъни рикIел алумукьда. И дуьньядал гьар са касдихъ вичиз хас тир кьатIунар, акунар жеда. Зи кьатIунай рагьметлу Эльза ханум и дуьнядиз музыка яратмишун патал атанвайди тир. Ина хьанвай са кIвалах ава, а рагьмутлуди а музыка чаз туна вич а дуьнядиз фена. Эгер тIебиатдин авачир къанунралди Эльзадивай вичин яратмишунар вичихъ галаз тухуз хьанайтIани ада тухудач лугуьдай, абур чаз тадай, Аллагьди рагьметрай вичиз. Дагъустандини Азербайжандин халкьдин артист композитор Эльза Ибрагьимовадин жава-гьирри яргъалди вандайдан чIалахъ я зун.
Асеф МЕГЬМАН, компазитор, Дагъустандин халкьдин артист