«МАРВАР» литературадин межлис «АЛАМ» журналдин хел яз, кьве йисалай гзаф я Бакуда кардихъ гала. И вахтунда межлисди Бакуда, Худата, КцIара, Хачмаз райондин Лечет хуьре, Ахцеха поэзиядин межлисар кьиле тухвана. Межлисрин кьилин къаст чаз чун чирун, чи зарияр агудун, чи поэзия мад авадан авун, и рекъиз кам вегьизвай жегьилриз куьмек гун я. Чи нубатдин межлис март вацра «Дагъустан-Азербайжан» дуствилин обшестводин эвергуналди Магьачкъала шегьерда кьиле фена. Расул Гьамзатован тIваринихъ галай чIехи улубрин кIвале ацукьдай чка амачир.
Гьар сефер элдин вилик акъатдамаз зун са чинеба теспача хьуни галтадарда. Квелай кьил кутуна, квел акьалтIардатIа фикирда, гьеле тахьанвай межлис тупIалайда. Дуьз лагьайтIа, зи метер «юзада». Им зи ажузвал ваъ, зи жавабдарвал я. Зун элдин вилик акъатзава эхир.
Зун мярекатдалай са югъ вилик рекье гьатнай. Яран суварин йикъар тир, фин-хтун пара авай. Гьавиляй зун, кьве таможнадин арада са чкIай, залайни яш пара авай, цIуру, басрухдин гъиляй ял кьазвай «РАФ»да вад сят амукьнатIани, эхир а патаз акъатдай мумкинвал хьана. Дербентда ял ягъана, Каспидиз рекье гьатна. ЧIехи стхадин гъенел адан хтулри, «Уррра, муштулух, Эйваз бо атана!» лугьудай ванери зи мефтедай акъатзавачир, таможнада акур азабар тIимиларнай.
Йиф стхадин кIвале авуна пака Махачкъаладиз рекье гьатна. Улубрин кIвалин чIехи дараматдин гъенел касни алачир, са тIимил къай гана. Ахпа чи играми алим Ризван Ризванов агатна. Чанда авай чинеба зурзун къене илисарна чун дараматдиз гьахьна. Са чими гьисди, са кьадар багърияр акунин хвешивили аладарнай зун. Залдиз чи интеллегенциядин векилар сел хьиз агатзавай, чи межлисдин векиларни атана агакьнай. Зи метера авай юзун, мярекатдин вахт хьайила туьхъвенай эквери рикIив агакьарнай. Чун лагьана атанвай Урусатдин МЧС-дин полковник Нисрет Исмаилова са шумуд чкадиз авур зенгерилай ахпа са сятдилай экв жедайди чир хьайила кефиниз чичIег куьткуьнай хьиз хьанай заз. Ихьтин кефер чIуру береда заз кьве патай чIехи тIем атана. Садлагьана фойедиз жува тIарс гайи, Магьачкъалада кIвалахзавай Чипирви жегьилар атайла хуьр атай хьиз хьанай. Садни чи Левитан Руслан стхади заз межлис экв авачиз, микрафон галачиз кьиле тухун лагьанай. Зи чандай цIайлапан хьиз са хвешивал фенай, зи рикIел къад йис вилик кхьей шиирарни хтанай. Чна межлис авалнай, микрафон галачиз. Зи руьгь, зи рикI чаз ганвай кьве сятда камай кьван шиирар, гафар лугьуз гьазур тир, ргазвай зун. Мярекат ахъа авур чи рехи кас, «Азербайжан-Дагъустан» обшествадин президент Абдулкъафар Ахмедова «АЛАМ» журналдин кьилин редактор Къурбаналийрин Камраназ гаф гайивал экв хтана, чна хтай эквер акуна капар ягъуниз квелинвалначир.
Адет яз зи зурзунар алатнай, межлис чна фагьумда кьунвайвал кьиле фена. И мярекат «МАРВАРин» имтагьан тир. Чаз хвеши тир, вучиз лагьайтIа чи экуьнал Дагъустанда авай са кьадар алимар, шаирар, кхьирагар, студентар, сая инсанар кIватI хьанвай. Мярекат кьилиз акъатдалди а ацIай залдай садни хъфеначир. Мярекатдилай кьулухъ зун чи иер шаир Азиз Алемахъ галаз таниш хьана, са сят кьван чна гафарна. И гьуьл кьван дегьне, булах кьван дуру инсандин меслятар хуьруьз хтайла вири кьиляй-кьилиз чарцел куьчна за, адакай хъсан программа хьана заз.
Азиз маълимдивай чара хьайила зун чи жегьил шаирин цIиргъина гьатна. Зун шиир лугьунай тух хьанвачир, жегьилриз са кьадар чан-рикI авуна, шиирар лагьана. Заз са сеферда Забит маълимди лагьай гафар жегьилриз лагьана. Интернетдай чидай жегьил шаир Ахцех Суьлейманакай чара жез пара четин тир. Чаз чун цIийиз жагъанвай. РикIе руьгь ргазвай и жегьил пара хъсан шаир я. И арада заз Камранан зенг атана, кьвед лагьай гьавадиз чай хъваз эвер гузвай. Зи рикIе са гъвечIи цаз амай, заз Фейзудин маълим акваз канзавай. Ада гайи къимет заз пара герек тир. Вучиз лагьайтIа ада заз бязибуру хьиз себ авунвачир, вичин фикир лагьанвай. аламвийрихъ галаз чай хъвазвай шаирдихъ рикIинвияр хьиз агатна, къенин югъ заз барка авуна. Амма устаддин са гафуни гьелени зи мефтеда «Лезгинкадал» чархар ягъазмай:
-«Эйваз, чан ваз тек са тахсир ава, амани шаир хьун я.»
Игила зун вердиш хьанва, виликра ихьтин каркам ксари заз шаир лагьайла, са дили гьекь акъатдай. Гьар инсанди вичин кьатIунрин, фагьумдин къене ихтилатда. Зазни къе лезги поэзияда «нугъатдин шаирдин» чка ичIи аквазва. Вучиз лагьайтIа «яратмишунар» ваъ, «туькIуьрунар» авай зариярни хьун герек я. Белки зун, ягъал я жеди, амма авай гафарин чкадал патан гафар за кхьидач. Истемиш, анламиш, ахтармиш, уьлчме, сечме, тереф, жуьже,… има гунагь кар я. Элбет, зи алемда.
Йиф физвай, зун багърийривай чара хьана, гъенел зал вил алаз акъвазнавай стхадин хцин машиндив агатна. Зи рикIел «QUSAR-КЦIАР» газетдин редактор Видади Севзиханован вичин дуст Загьираз кхьенвай «Куьреда мехъер» тIвар алай гьикая хтанай. Заз а гьикаяда авай инсанрин прототипар жагъанвай. Вучиз лагьайтIа, С. Сулейман райондин кьил, чи играми алим Нариман Шамсудинович автобус кьуна, къад кас галаз чи мярекатдиз атанвай. И иер инсан чав агатна, гьакIни «МАРВАР»из Кьасумхуьрел эвер гана, чпин чими гьиссер чаз малумарна.
Заз са кьадар инсанриз лугьудай гафар авай, амма вири лагьанач. Вучиз лагьайтIа мугьманди вич, мугьман хьиз тухвайла иер жеда. Гьавиляй пара фасагьатвилив жуван гафар агакьариз алахънай. Заз инсанрин рикIер жувавай хуникай пара кичIеда. Жуван хатурдани фад акьада. Гьавиляй за кхьенай:
Цавун рангар, чилин тангар
Гьиссерив акур,
Вуч жеда кьван хун тавуртIа
Шаирдин хатур.
Ихьтин мярекатар чаз пара кан я. Прессадай, интернетдай чидай гзаф инсанар акуна, таниш хьана. Сажидин Саидгьасанов, Пакизат Фатуллаева, Азиз Алеем, Ахцех Сулейман, Нисрет Исмаилов сифте яз и межлисда акуна. Пакизат вах гьикьван хвешивилив агатна, салам ганай, амма заз регъуь хьана. «Дагъустандин дишегьли» журналдин кьилин редактор, гьар са улуб са шумуд сефер кIелнавай Пакизат вах заз чир хьаначир.
Виридаз хвеши тир, амма зазни Камраназ «кь»-ни, «тI» , «тикрар»-ни, «текрир» чирай чи малим, иер алим, журналист, кхьираг Фейруз Беделанхтул шад тир.
Чаз пака юкъуз Дагъустандин Гьукуматдин теле-радиодин лезги редакцияри, радиодин Азербайжан редакцияди эвер ганай. Са югъни Магьачкъалада амукьай марварвияр вири чIехи Асеф Мегьманал кьил чIугваз фена. Шаир кIвале тек авай, хтулар мектебда, гадани свас кIвалахал алай. Са тIимил гьайифар хьана заз, шаир пара кьуьзуь хьанвай. Амма Асеф маълим шиирдин кимел жегьил ама. Сариханум свас рагьметдиз фейила за адаз са теклиф лагьанай хьи, «Зун галачиз» тIвар алай улуб квез ава. Гила «Вун галачиз» тIвар алай улуб гьазура. Шаир и кардин вягьтедай атанвай, улуб гьазур тир.
Нянихъ стхадин кIвализ хтайла, адан хтулри «Чан Эйваз бо, тек са юкъузни акъвазаман», лугьуниз килигна гъвечIи миресрин, хатур хаз хьанач. Са йикъалай хуьруьз рекье гьатна. Зун рекьери галуднавачир, ругьдиз регьат хьанвай зи. Амма, са затI за кьатIана, багърийрин арада рикIивайни иер я.
Эйваз ГУЬЛАЛИЙРИН,
«МАРВАР» литератур кIватIалдин кьил